Diyarbakır Güvercinleri Yrd.Doç.Dr.Romedi ÇELiK- Dicle Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Serdar BAYTEKiN- Ziraat Mühendisi Kayapınar İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Güvercin yetiştiriciliği her yüzyılda ve her toplumda gündemini korumuş ve günümüze kadar süregelerek gelecek nesillere bırakılacak bir miras kaynağı olmuştur. Güvercin tarih kitaplarının sayfalarında ve atalarımızın hikayelerinde her zaman bir konu başlığı olduğuna şahit olmaktayız. Güvercinler kimi zaman haberleşmede, kimi zaman sevgi söyleminde ve kimi zamanda şiirlerin mısralarında yer ve görev üstlenmiştir. İnsanların güvercin beslemelerinin başlıca nedeni çok hareketli ve taşıdığı renklerinden dolayı insanların insan psikolojisine olumlu etkilerinden dolayıdır. Diyarbakır güvercin kültürü basılı yayınlar ve usta yetiştiricilerin söylemlerinde; 1515 yılından sonra her Eylül ayında Diyarbakır’da kurtuluş şenlikleri düzenlenmesi bir gelenek haline gelmiştir. Bu şenliklerin en önemli özelliklerinden biri de güvercin yarışmaları düzenlenmesi ve yarışı kazananlara altın olarak ödül verilmesidir. Diyarbakır’ın kurtuluşu bir güvercinin taşıdığı habere bağlı olarak geliştiği için güvercin yarışmaları, düzenlenen şenliklerin çok önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Bu gelenek, Diyarbakır’da 400 yıl yaşatıldıktan sonra ne yazık ki I. Dünya savaşının sefalet dolu yıllarında ve onu izleyen yıllarda unutularak terk edilmiştir. Diyarbakır’ın avlulu ve bahçeli her evinde mutlak süreçle güvercin beslenirmiş. Beslenen güvercinler hatasız güvercin olmasına dikkat edilir, bir hatası olan güvercin kafileden çıkarırlardı. Zaman içerinde, bir taraftan hırsızlar tarafından çalınarak il dışına kaçırılan güvercinler ve bir taraftan da güvercin nesilleri gerekli ihtimam gösterilmediği için güvercin nesilleri zarar görmüştür. Bir zarar vuran etken de avlulu ve bahçeli evlerin zamanla yıkılmasıdır. Şimdilerde ise apartman dairlerinde sağlıklı kuş beslenemiyor nedeni ise açık havada uçup gezememesidir. Uçuş özelliğini gösteremeyen güvercinler sağlıklı yavru birey verme randımanını da düşürmektedir. Ayrıca, Diyarbakır da yapılan velime geceleri yemek ve müzik eşliğinde olurdu. Geceyi düzenleyenlerin özelliklerine göre velime gecesi değişik konularda olurdu mesela edebiyatı seven insanlar daha çok romanlarla ve şiirlerle o geceyi geçirirlerdi. Güvercin merakı olan kişilerde güvercinlerinin yarışmasını yaparlarmış. Bu yarışmada hiçbir kusuru olmayan masalık tabir edilen güvercinler diye adlandırdıkları güvercinleri yarıştırırlardı. En has özelliklere sahip kuş “masalık kuş” unvanını alırdı.